Peru kent een groot aantal verschillende muziek genres en stijlen. Hier zijn enkele van de meest bekende en populaire.
El Cóndor Pasa
Het allerbekendste muziekstuk uit Peru is waarschijnlijk “El Cóndor Pasa”, geschreven door de Peruaanse componist Daniel Alomia Robles in 1913 en gepopulariseerd door de Argentijnse groep Los Incas en later het Amerikaanse duo Simon and Garfunkel.
De oorspronkelijke versie van El Cóndor Pasa was een combinatie van zarzuela met traditionele muziek uit de Andes. Het originele muziekstuk was bedoeld voor een orkest en slechts een deel werd gespeeld in de stijl van de muziek uit de Andes. Later werden de versies in de traditionele stijl van de Andes echter de meest populaire.
Huayno
Een muzikaal genre en dans afkomstig uit de Andes met sterke precolumbiaanse invloeden. Het woord “huayno” komt van het Quechua huayñunakunay wat “hand in hand dansen” betekent. Huayno komt uit Peru maar is ook populair in buurlanden Chili, Bolivië, Argentinië en Ecuador.
De huayno ontstond in de coloniale tijd van Peru uit een combinatie van traditionele folkloristische muziek en de populaire dansmuziek van die tijd. De voornaamste instrumenten die in de huayno gebruikt worden zijn de quena, charango, mandoline, de harp, gitaar en viool.
Huaylash/Haylasrh
Deze folkloristische dans is afkomstig uit de centrale en zuidelijke sierra (hoogland) en werd gedanst om de oogst te vieren. Er bestaan twee versies de huaylasrh cultivo antiguo en de huaylasrh cultivo moderno. De antiguo is de traditionele versie die de landbouwers vroeger dansten . De moderno is een nieuwe versie die men in de steden danst en heeft zijn traditionele betekenis verloren.
Instrumenten die gebruikt worden bij de huaylash zijn de saxofoon, clarinet, viool en harp. Tijdens de dans bootsten de dansers de bewegingen na die zij uitvoerden tijdens het zaaien van hun gewassen.
Vals Peruano
De vals peruano (Peruaanse wals) is ontstaan door de combinatie van Afro-Peruaanse en Europese invloeden (vooral de wals en polka). Dit sub-genre van de Peruaanse Música Criolla is afkomstig uit Lima, waar het in de 19de eeuw ontstond. Deze muziek klinkt totaal anders dan de muziek uit de Andes. Instrumenten zijn gitaar, de cajon (een houten percussie-instrument), accordion, piano en viool.
Ook in andere landen is de Peruaanse wals bekend. De Franse zangeres Edith Piaf zong ondermeer een cover van een vals criollo Que nadie sepa mi sufrir ( de Franse versie heet La Foule).
Festejo
Dit genre is afkomstig van de Afrikaanse slaven die de Spanjaarden naar Peru brachten. Het is ontstaan aan de kust en de Afrikaanse invloeden zijn erg herkenbaar. De basisinstrumenten die gebruikt worden in de festejo zijn de houten cajon, de gitaar en de maraca.
De festejo is momenteel populairder dan ooit, ook buiten Peru. De Peruaanse festejo groep Cosa Nostra trad onlangs zelfs op tijdens het bekende festival van Viña del Mar in Chili.
Marinera
Dit is een traditionele dans afkomstig van de Peruaanse kust die vooral in Noord-Peru (Trujillo en omstreken) heel bekend is. Deze dans is onstaan uit een combinatie van Europese, Indiaanse en Afrikaanse invloeden. De voorloper van deze dans heette de zamacueca maar hij kreeg eind 19de eeuw de naam marinera.
Er bestaan een aantal verschillende varianten van de marinera, waaronder de Limeña (uit Lima), de Arequipeña (uit Arequipa), de Puneña (Puno), de Serrana (uit de noorderlijke sierra ) en de Norteña uit Noord-Peru. Deze laatste is de meest bekende en wordt gedanst in Trujillo, de hoofdstad van de marinera in Peru.
Chicha en Peruaanse Cumbia
Cumbia is oorspronkelijk afkomstig uit Colombia, maar is sinds de jaren 60 en 70 ook in Peru heel populair. Peruaanse cumbia verschilt heel sterk van de Colombiaanse en is beïnvloed door traditionele Peruaanse genres zoals de huayno en rock uit de jaren 60 en 70 (het gebruik van de electrische guitaar) (naast andere invloeden). Cumbia is zeer populair in Peru, vooral bij de lagere klasse van de bevolking en je hoort het overal.
Er bestaan verschillende sub-genres binnen de Peruaanse cumbia:
- chicha: combinatie van tropische muziek zoals cumbia en andere zoals de Cubaanse guaracha en ritmes uit de Andes zoals huayno, gekenmerkt door het gebruik van electrische gitaar.
- cumbia norteña: afkomstig uit Noord-Peru met sterke invloeden van Mexicaanse en Colombiaanse cumbia
- cumbia amazónica of selvática: afkomstig uit het Amazonegebied, met invloeden van traditionele muziek uit deze streek.
- cumbia sureña: de variant uit het zuiden van Peru met invloeden van de Boliviaanse en Argentijnse cumbia.
- cumbia sanjuanera: een fusie van Peruaanse cumbia en traditionele Ecuadoriaanse muziek (sanjuanito). Deze stijl komt ook uit het noorden van Peru, waar de Ecuadoriaanse muziek populair is.
